Mensen in een kwetsbare maatschappelijke positie hebben het lastig op de Belgische huurmarkt. Vooral kandidaat-huurders met een migratie-achtergrond of huurders die afhankelijk zijn van OCMW-steun vinden maar moeilijk een geschikte woning.
Dat komt vooral door een gebrek aan goede en betaalbare woningen op de sociale en private huurmarkt. Maar ook discriminatie op de huurmarkt maakt het voor mensen met een migratie-achtergrond lastig om een dak boven het hoofd te vinden. Vluchtelingen die een verblijfsstatuut ontvangen vinden maar moeizaam een woning.
Moeilijke overgang van de opvangsituatie naar een vaste woning
We zien in de praktijk dat de overgang van de collectieve opvang (asielcentrum) of een LOI (Lokaal Opvang Initiatief) naar de private woonmarkt vaak bestaat uit een stressvol en hobbelig parcours. De periode van twee maanden – met twee maanden verlengbaar – om na erkenning een nieuwe woonst te vinden en de opvang te verlaten, is veelal geen haalbare kaart.
Als noodoplossing schrappen OCMW’s soms een woonst als opvangplaats, om de huisvesting te kunnen behouden voor de vluchtelingen die nog niet konden uitstromen. In 2016 was dat het geval voor 695 opvangplaatsen in Vlaanderen, in de periode januari – mei 2017 ging het om 438 plaatsen.
Het “recht op wonen” is een fundamenteel basisrecht
Het is aan alle overheden om de overgang tussen de asielopvang – waarvoor de federale overheid en Fedasil verantwoordelijk zijn – en de nieuwe woonst vlot te laten verlopen. In praktijk is dit echter dode letter.
Het recht op wonen staat nochtans verankerd in artikel 23 van de Belgische Grondwet en in de regionale wooncodes. In artikel 3 van de Vlaamse Wooncode staat: ‘Iedereen heeft recht op menswaardig wonen’. Daartoe moet de beschikking over een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen betaalbare prijs en met woonzekerheid worden bevorderd.’ Het recht op wonen is vertaald als een inspanningsverbintenis, niet als een resultaatsverbintenis zoals in Frankrijk en de Schotse regio het geval is. Het middenveld heeft dan ook de taak om op de beleidsinspanningen te wegen zodat het recht op wonen maximaal wordt gerealiseerd.
Vluchtelingenwerk Vlaanderen merkt immers op dat het steeds moeilijker wordt om een betaalbare en kwaliteitsvolle woning te vinden. Daarom willen wij ons inzetten voor de toegang tot kwaliteitsvol wonen voor mensen op de vlucht en hebben wij besloten om ons aan te sluiten bij de woonzaak.