Onze Vlaamse sociale huurmarkt is met 155.000 woningen en amper 6% van de woonmarkt niet groot. 240.000 huishoudens die volgens het Groot Woononderzoek eveneens in aanmerking komen voor een sociale huurwoning, behelpen zich momenteel op de private huurmarkt. Ze betalen daar hoge huren voor een zeer beperkte kwaliteit. Tegelijk staat ook de toegang tot die markt onder druk door discriminatie en sterke selectiemechanismen. Er is te weinig kwalitatief en betaalbaar privaat huuraanbod. Onderzoek van onder meer het Steunpunt Wonen documenteert dit.
Sociale huisvesting kan en wil sneller groeien
De sociale huisvestingsmaatschappijen kunnen en willen mee een antwoord bieden op de woonproblemen van de Vlamingen. We kunnen een stuk sneller schakelen in ons huidig groei- en renovatieritme. Daarenboven kunnen we op die manier, in deze economisch moeilijke tijden, het verschil maken door een serieuze injectie te geven aan de bouwsector. Het lijkt ons trouwens ook bijzonder verstandig om nu volop te investeren in meer sociale huur. Dankzij de aanhoudende historisch lage rentestanden blijft investeren in onze sector ook bijzonder goedkoop. Dat ondersteunt dus niet alleen de bouwsector, maar geeft ook een sociaal en duurzaam antwoord op de wooncrisis: we werken de wachtlijsten weg, zorgen voor meer betaalbare huisvesting en creëren gelijke toegang tot een woning. Bovendien zorgt elke euro die de overheid in sociaal wonen investeert voor een effectieve investering die vele malen groter is!
Het Vlaams Regeerakkoord en de beleidsnota Wonen bevatten een aantal hoopvolle elementen, zeker voor de sociale huurmarkt, maar we hadden er toch meer van verwacht.
Het belang van goed wonen
In onze diverse samenleving is investeren in wonen essentieel. Een eigen, betaalbare en kwalitatieve thuis creëert de noodzakelijke ruimte – zowel letterlijk als figuurlijk – om iedereen zijn kansen optimaal te laten benutten. Daar wordt onze hele samenleving beter van.
Verhoog het investeringsvolume in sociaal wonen
Ook investeren in meer en beter sociaal wonen is daarin uitermate belangrijk. We vinden daar zeker elementen van terug in het Vlaams Regeerakkoord, zoals het aangehouden investeringsvolume. Toch is dit niet voldoende om de alsmaar stijgende woonbehoefte op te vangen. En ook niet om het sociaal patrimonium te verduurzamen. Ook dat is immers cruciaal, zowel voor huurder, verhuurder als voor de samenleving. Het is ook van belang dat Vlaanderen de Europese Green Deal mee vorm geeft in zijn woonbeleid en daar de nodige middelen en ruimte voor creatieve en innovatieve oplossingen voorziet.
Nood aan een flankerend beleid op de private huurmarkt
Sowieso is er tijd en geld nodig om in sociaal wonen de woonbehoefte op te vangen. Ook een flankerend beleid op de private huurmarkt voor de woonbehoeftige doelgroep is cruciaal om tot een gezonde woonmarkt te komen. De zwakte van de private huurmarkt zet druk op het sociaal woonmodel, en overigens ook op de eigendomsmarkt, via vb. noodkopers.
Hoewel er een oplossing aan de einder gloort, blijven we voorlopig toch vastzitten in de wooncrisis. Er moet dus iets gebeuren. Zelf willen we mee nadenken over de manier waarop dat kan, over relevante acties en maatregelen. Wel zijn we ervan overtuigd dat via de Woonzaak pistes verkend kunnen worden.
Herverdelende instrumenten voor eigendomsverwerving
De Woonzaak ijvert voor een klemtoonverschuiving in ons woonbeleid, waarbij de focus niet vooral op een duurzame eigendomsmarkt maar eerder op een veel ruimere sociale huurmarkt en een gezonde private huurmarkt ligt. We willen wel benadrukken dat in een sociaal woonbeleid ook eigendomsverwerving een belangrijke rol heeft. Via herverdelende instrumenten zoals de sociale koopwoningen en sociale leningen draagt die aanpak bij aan een gezonde woonmarkt. Ook daarmee wordt woonbehoefte opgevangen.
Daarom onderschrijven we de Woonzaak
De Woonzaak is een breed gedragen initiatief dat verschillende sectoren overschrijdt en dat het woonbeleid in een breder perspectief plaatst, vertrekkend vanuit het recht op wonen. Het samenwerkingsverband wil enerzijds een procedure opstarten bij het Europees Comité voor Sociale Rechten en anderzijds een grootschalige campagne opzetten dat het belang van goed wonen duidelijk maakt.
We onderschrijven de uitgangspunten van de Woonzaak en kunnen ons achter het initiatief scharen. Een uitspraak van het Europees Comité voor Sociale Rechten is niet juridisch bindend, maar kan wel een sterk beleidssignaal zijn. In andere landen leidde dit reeds tot een nieuwe dynamiek binnen het woonbeleid met een versterkte rol voor de sociale woonsector.
Het bestuursorgaan van VVH
Antwerpen, 7 september 2020.